NGÀY XUÂN “HÀO À!”

Phạm Nga

😆
NGÀY XUÂN, CÙNG “HÀO À!”
VUI VẺ NHƯ DÂN BUÔN BÁN NGƯỜI HOA…
PHẠM NGA

Cũng như mọi năm, do phải chạy hàng bán mùa Tết, vợ chồng tôi liên tục vô chợ Bình Tây.

Ở sạp Ngô Kim Yến bán hương liệu, sạp A Hưng bán bánh hộp, sạp chú Phát bán lạp xưởng, sạp Cẩm Lợi bán bao nylon.v.v…, chúng tôi vốn là mối quen, làm ăn với họ đã gần 20 năm qua. Dù bận tíu tít với những “toa” đặt hàng và chồng sổ nợ, kiện hàng thì còn ngổn ngang chưa đóng kịp…, nhưng những chủ sạp gốcHoa này lúc nào cũng sốt sắng, vui vẻ tiếp chuyện, giải thích về giá cả, luôn hứa giao hàng thiệt sớm với chúng tôi cũng như với bất cứ bạn hàng cũ, mới nào khác. Nói tiếng Việt không sõi lắm là chú Phát bán lạp xưởng, chú cứ luôn miệng “Lược dồi! Luợc mà! Hào à!…”. 😆

Riêng về chữ “hào” – tiếng Quảng Đông, tiếng nói bản quán của chú Phát – thì một anh bạn nhà giáo gốc Hoa dạy môn văn, đã giảng giải rằng người Quảng Đông thì phát âm nhẹ nhàng là “hào”, còn người Bắc Kinh, Đài Loan thì với tiếng quốc ngữ Trung quốc, họ phát âm nặng hơn, bật hơi nhiều hơn, gần như “khào”, tức pha âm kh bên tiếng Việt, và nói chung, “hào” chuyển qua âm Hán Việt sẽ là “hảo”, nghĩa là tốt đẹp, hoàn hảo.

Thường thì người Hoa dùng cái âm tiết vui vẻ này trong câu chào hỏi, họ nói “Nỉ hào?” (tiếng quốc ngữ) có nghĩa là “anh (hay chị, ông, bà….) có khỏe không?”, tương tự như câu “How do you do ?” bên tiếng Anh, Mỹ.
“Hào!” hay “Hào à!” cũng là một tán thán từ để bắt đầu hay kết thúc một câu nói bình thường, rất gần với kiểu nói “Tốt thôi!” xuất hiện là lạ ở miền Nam sau ngày 30/4 mà sau này, chắc do nghe kỳ cục nên không còn nghe ai nói nữa.

Riêng với những tiểu thương gốc người Tàu như chú Phát, cứ nghe họ “Hào a!” thì tôi hiểu ngay là những người bạn này muốn nói rằng mọi việc đang suông sẻ, chuyện làm ăn, buôn bán với nhau vẫn đang tốt đẹp, tiến triển tốt. Cũng có nghĩa là, đối với bạn hàng, các chủ sạp ấy vẫn tiếp tục giao dịch ân cần và có uy tín, quí nhất là tiếp tục cho “gối đầu” (tức cho thiếu chịu một, hai kỳ tiền mua hàng) và chịu nhận lại một số hàng hóa bị hư, bể. Thậm chí khi có những thứ mà bạn hàng bán quá ế, nay đề nghị đem “gởi” lại, thì đa số các chủ sạp cũng vui vẻ nhận và trừ vào tiền mua hàng mới… 🙄

Tôi chợt nhớ trong những cuốn sách hình về chàng cao-bồi Lucky Luke mà bọn thiếu niên chúng tôi ngày xưa rất mê đọc, thường có những hình ảnh đặc biệt vui nhộn, khôi hài là những chú Chệt bán tạp hóa, tóc bím, luôn cười híp mắt, phô ra hàm răng hô, khoanh tay, cúi cúi đầu chào khách.

Như nhận xét của ai đó rất chí lý, rằng “Chỗ nào có khói là có người Tàu”. Từ bao thế kỷ trước, từ ở những xóm làng nhỏ bé, khuất lánh ở vùng quê Việt Nam cho đến những công trường làm đường hỏa xa giữa sa mạc vùng Viễn Tây Hoa Kỳ, nghĩa là ở bất cứ chỗ nào có một dúm con người họp lại thành một nhóm dân cư nho nhỏ bắt đầu sinh hoạt, làm ăn, tức có khói của bếp ăn, quán xá, cơ sở tiểu/thủ công nghiệp.v.v… là thế nào cũng có mặt những tiệm hủ tíu, hàng cơm, xe/gánh bán thức ăn nóng hổi, tiệm chạp phô bán đủ thứ “thượng vàng hạ cám” của người Hoa lưu lạc, mau mắn dựng lên cơ ngơi nơi đất người để kiếm sống. Đó là cái máu thương mại, bán buôn – gọi tắt là máu “thương” – cực giỏi, cực nhạy bén, của người Trung Hoa tự xa xưa. Từ đầu thế kỷ trước, những người “cắc chú”(khách trú) như chú Hỏa làm giàu từ nghề lượm ve chai, mua đồng nát, hay như ông Thông Hiệp (tức Quách Đàm) cất chợ Bình Tây do vốn liếng tích lũy dần hồi từ nghề buôn da trâu bò, hay chủ tiệm vàng Hứa Phước Mỹ ở chợ Bà Chiểu thời Sài Gòn cũ…, tức những đại thương gia nổi tiếng gốc Hoa, đều đã có ảnh hưởng lớn lao trong nền thương nghiệp nước Việt mình trước kia. Nét chung của máu “thương” của họ là cần mẫn, chịu khó, tằn tiện, tích góp từng đồng xu và thường đoàn kết, giúp vốn và tay nghề cho nhau. Và với khách hàng thì họ luôn tỏ ra ân cần, phục vụ chu đáo như chú Phát bạn tôi ngày nay.
Đối với người mê xi-nê như tôi thì thật tiếc là đã hằng trăm năm trôi qua mà không có ai thử làm những bộ phim tư liệu (hay phim truyện xã hội) về cuộc đời, kinh nghiệm làm ăn của những mẫu doanh nhân đại-thành-đạt như Hui Bon Hỏa, Quách Đàm… ở đất Nam bộ xưa. Mơ hồ tôi thấy khuôn mặt, cung cách làm ăn chịu thương chịu khó của những ông cắc-chú “khổng lồ” ấy trông cứ hao hao giống những anh A Tam, chú A Tứ, lão Nhị, lão Đại…, chuyên bán hồ lô ngào đường, mãng thầu (bánh bao bột không nhưn), đèn lồng.v.v… ở Khai Phong phủ trong các bộ phim về Bao Thanh Thiên, giống với cả những anh đẩy xe bán rong đậu hủ thúi, dưa hấu, chè mè…, trong vài phim hình sự, xã hội đen, cũng của Hồng Công.

Tuy nhiên, bất cứ thời nào và ở đâu cũng vậy, trong thương trường muôn mặt, ngoài những người Việt gốc Hoa, người mang hai giòng máu Hoa – Việt, chí thú làm ăn, buôn bán lương thiện, có uy tín, cũng không tránh khỏi có một số phần tử người Hoa lươn lẹo, làm hàng nhái, hàng giả, thậm chí là lừa đảo khách hàng. Cổ ngữ Trung quốc có câu “Phi thương bất phú” nhưng nếu máu “thương” trong những người Hoa không tốt này đã nhiễm nặng loại vi khuẩn thực dụng, tham lam thì đối với họ, tiền bạc, lợi lộc là trên hết, tức họ chỉ biết tranh đoạt cái “Hào à!” cho chính cá nhân họ thôi. Những con người tham lam, vị kỹ đó còn làm ô uế phần máu nghĩa hiệp – nói tắt là máu “hiệp” – vốn đã từng tồn tại song song với máu “thương” trong tâm thức và lối sống của dân tộc Trung Hoa thời cổ đại. Như qua những bộ truyện kiếm hiệp của Kim Dung, Cổ Long, hay qua những phim cổ trang của TVB hay ATV Hồng Công, các nhân vật nam nữ hiệp khách đã rất quen thuộc với độc giả, khán giả Việt Nam. Ngày xưa, học võ thuật, luyện võ công là để trau dồi sức khỏe và tính khí, để tự vệ khi cần thiết, cũng là để hành hiệp giang hồ, cứu giúp kẻ thế cô, sức yếu chống lại bọn đạo tặc, tham quan. Đó cũng là lối sống, hoạt động cả đời của những hiệp khách chỉ có trong thời xưa…

Tôi đã bày đặt nói “Hào à!” khi nhận giỏ bánh mứt và thùng bia lon, món quà lì xì Tết hậu hĩ từ tay chú Phát. Và tôi cũng “Hào à!” khi ngừng xe lại trên đường Hải Thượng Lãn Ông (quận 5), xem các võ sĩ, võ sinh của câu lạc bộ lân sư rồng Nhân Nghĩa Đường biểu diễn các tuyệt kỹ quyền cước Tung Sơn Thiếu Lâm bên cạnh đầu lân, ông Địa.
PHẠM NGA

Bài dự thi vui Xuân Tân Mão 2011

Click >>> Cà Phê Bụi CHỢ DZĂNG CHƯƠNG